Tuyến nước bọt là một trong những loại tuyến ngoại tiết có vai trò quan trọng với con người. Nhất là khi nước bọt đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe răng miệng. Trong bài viết dưới đây hãy cùng Palda.vn tìm hiểu kỹ hơn về tuyến nước bọt nhé!
Nội dung chính
Tuyến nước bọt là gì?
Tuyến nước bọt nằm ở đâu?
Tuyến nước bọt là những cơ quan có chức năng sản xuất và tiết ra nước bọt, một chất lỏng có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa, bảo vệ răng miệng và duy trì sự ẩm ướt của niêm mạc miệng. Tuyến ngoại tiết này ở người gồm có ba đôi tuyến lớn là tuyến nước bọt mang tai, tuyến nước bọt dưới hàm và tuyến nước bọt dưới lưỡi, cùng với hàng trăm tuyến nhỏ phân bố khắp niêm mạc miệng, xoang mũi và họng.
Tuyến nước bọt được cấu tạo từ các nang tuyến, là những túi nhỏ chứa các tế bào chế tiết nước bọt. Các nang tuyến có thể phân loại thành ba loại: nang nhầy, nang nước và nang hỗn hợp, tùy thuộc vào loại tế bào chế tiết và thành phần của nước bọt. Các nang tuyến được kết nối với nhau bằng các ống tuyến, tạo thành các tiểu thùy và cuối cùng là các ống chính đổ vào miệng.
Tuyến nước bọt hoạt động dưới sự điều khiển của hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm. Các yếu tố kích thích tiết nước bọt có thể là cơ học (như nhai, nuốt), hóa học (như vị ngọt, chua) hay tâm lý (như thèm ăn, sợ hãi).
Các nguyên nhân gây mất cân bằng tuyến nước bọt
Mất cân bằng tuyến nước bọt có thể biểu hiện là giảm tiết hoặc tăng tiết nước bọt. Cả hai trường hợp đều có thể gây ra những phiền toái và ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra mất cân bằng tuyến nước bọt, trong đó có thể kể đến:
Yếu tố di truyền và tuổi tác
Một số người có thể có sự thiếu hụt hoặc dư thừa về số lượng hoặc chất lượng của các tế bào chế tiết nước bọt do di truyền. Đây là một yếu tố khó kiểm soát và thường không có biện pháp điều trị hiệu quả. Ngoài ra, tuổi tác cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến nước bọt. Khi bạn già đi, các tế bào chế tiết nước bọt sẽ giảm hoạt động, dẫn đến giảm tiết nước bọt. Điều này có thể gây khô miệng, khó nuốt, nhiễm trùng miệng và sâu răng.=
Môi trường và lối sống không lành mạnh
Việc ăn quá nhiều đồ ngọt cũng khiến chất lượng nước bọt của bạn giảm xuống
Một số yếu tố môi trường và lối sống không lành mạnh có thể gây mất cân bằng tuyến nước bọt, như:
- Hút thuốc lá, uống rượu, dùng ma túy: các chất này có thể kích thích hoặc ức chế sự tiết nước bọt, gây khô miệng hoặc nước bọt quá đặc. Ngoài ra, chúng còn gây kích ứng niêm mạc miệng, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và ung thư tuyến nước bọt.
- Ăn uống không cân đối: thiếu nước, thiếu vitamin và khoáng chất, ăn quá nhiều đường hoặc chất kích thích có thể làm giảm lượng và chất lượng của nước bọt. Điều này có thể gây khô miệng, sâu răng, viêm nước bọt và các bệnh lý khác.
- Phơi nhiễm các tác nhân gây hại: như bụi, khói, hóa chất, tia X, tia cực tím… có thể làm tổn thương các tế bào chế tiết nước bọt, làm giảm hoặc ngừng tiết nước bọt. Điều này có thể gây khô miệng, viêm nhiễm và ung thư tuyến nước bọt .
Cách duy trì và cân bằng tuyến nước bọt
Để duy trì và cân bằng tuyến nước bọt, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau đây:
Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống
Lối sống và chế độ ăn uống là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe của tuyến nước bọt. Bạn nên tránh hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng các chất kích thích khác, vì chúng có thể gây kích ứng cho niêm mạc miệng, làm giảm lượng nước bọt và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Bên cạnh đó, bạn nên ăn uống đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các loại vitamin A, C, E và B12, khoáng chất kẽm và magie. Các chất dinh dưỡng này có vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng của tuyến nước bọt và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan. Bạn có thể tìm thấy chúng trong các loại thực phẩm như rau xanh, trái cây, cá, hạt và ngũ cốc nguyên hạt.
Tập thể dục và giảm căng thẳng
Tập thể dục là một trong những cách hiệu quả để giảm căng thẳng và lo âu, hai yếu tố có thể ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến nước bọt. Khi bạn tập thể dục, cơ thể sẽ tiết ra endorphin, một loại hormon cải thiện tâm trạng và làm giảm đau.
Tập thể dục cũng giúp cải thiện tuần hoàn máu, lưu thông khí và chất lỏng trong cơ thể, từ đó hỗ trợ cho quá trình sản xuất và dẫn lưu nước bọt. Bạn có thể chọn những môn thể dục phù hợp với sức khỏe và sở thích của mình, chẳng hạn như đi bộ, khiêu vũ, leo núi hoặc yoga.
Nên duy trì chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục đều đặn
Một số bệnh khác liên quan đến tuyến nước bọt
Các bệnh lý liên quan đến tuyến nước bọt có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là thông tin về hai loại bệnh liên quan đến tuyến nước bọt phổ biến nhất ở người.
Viêm tuyến nước bọt
Viêm tuyến nước bọt là tình trạng viêm nhiễm của các tuyến nước bọt, phần lớn là viêm tuyến mang tai và viêm tuyến dưới hàm. Nguyên nhân gây ra viêm tuyến nước bọt có thể là do vi khuẩn, virus hoặc một số bệnh lý khác như sỏi tuyến nước bọt, suy dinh dưỡng, hội chứng Sjogren…
Các triệu chứng của viêm tuyến nước bọt thường gồm tuyến nước bọt dưới lưỡi bị sưng, khô miệng, hôi miệng, nói và nuốt đau, sưng hạch tuyến nước bọt dưới hàm. Một số trường hợp có thể xuất hiện triệu chứng sốt nhẹ, mệt mỏi. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm tuyến nước bọt có thể dẫn đến biến chứng như áp xe, viêm xương hoặc viêm màng não.
U tuyến nước bọt
U tuyến nước bọt là tình trạng tăng trưởng bất thường hiếm gặp ở các tuyến nước bọt. U tuyến nước bọt có thể là lành tính hoặc ác tính. U lành tính thường biểu hiện là một khối u tròn, ranh giới rõ, di động và không đau. U ác tính thường biểu hiện là một khối u không rõ ranh giới, cứng, không di động và có thể đau. U ác tính còn có thể xâm lấn các mô xung quanh hoặc di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Nguyên nhân gây ra u tuyến nước bọt không rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến các yếu tố như tuổi tác, tiếp xúc với phóng xạ hoặc hút thuốc lá. Điều trị cho u tuyến nước bọt thường liên quan đến phẫu thuật để cắt bỏ khối u và một phần tuyến nước bọt. Nếu u là ác tính, có thể cần thêm xạ trị hoặc hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại
Hy vọng qua bài viết trên bạn đã biết tuyến bước bọt là gì, nguyên nhân cũng như cách để duy trì sự cân bằng của tuyến này. Khuyến khích bạn đi khám răng định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề về răng miệng và tuyến nước bọt.
