Các thế hệ trước đây đã dần trưởng thành, có được chỗ đứng và địa vị trong xã hội cũng là lúc những thế hệ trẻ lớp kế cận đi lên. Gen Z là ai? Thế hệ này có những đặc điểm gì? So với các anh chị đi trước thì cá tính của Gen Z có khác biệt hay không?
Nội dung chính
Gen Z là ai?
Gen Z bao gồm các đối tượng nào?
Gen Z viết tắt của từ Generation Z là một thuật ngữ chỉ những người được sinh ra trong khoảng từ năm 1997 tới năm 2012. Ngoài gen Z ra thì nhiều người còn hay gọi với cái tên khác là Gen Tech, Gen Wii, Digital Natives, Net Gen, Plurals, Neo-Digital Natives, Zoomers, Generation Z, Post millennials, Homeland Generation, iGen, iGeneration, Founders, hậu Millennials, thế hệ Internet,… Đây là thế hệ trẻ sẽ trưởng thành trong thập kỷ thứ 2 của thế kỷ thứ 21.
Gen Z cũng được biết đến là con cái của thế hệ gen X (đây là thế hệ được sinh ra từ năm 1965 tới năm 1979). Sau thế hệ Gen Z sẽ tới thế hệ gen Alpha (α). Tính tổng hiện nay thế giới có khoảng tầm 2,6 tỷ thuộc gen Z, chiếm khoảng ⅓ dân số. Tại Việt Nam thì ước lượng gen Z chiếm khoảng 25% lực lượng lao động hiện tại, con số đó tương đương với khoảng 15 triệu người.
Đi trước gen Z là những thế hệ nào?
Các thế hệ trước gen Z
Muốn hình dung rõ ràng hơn về thế hệ gen Z thì chúng ta cần phải tìm hiểu thông tin về các thế hệ trước đó. Cụ thể:
- Thế hệ Im lặng (The Silent Generation): Đây là những người sinh ra trước năm 1946, thời kỳ này thế giới còn đang vô cùng bất ổn, nhiều quốc gia khó khăn về cả kinh tế và chính trị. Hoàn cảnh sống khó khăn chỉ ở mức vừa nên những người sinh ra ở thế hệ này thường có lối hành xử vô cùng thận trọng, họ chỉ mưu cầu cuộc sống ổn định mà thôi.
- Thế hệ Bùng Nổ Trẻ Sơ Sinh (Baby Boomers): Đây là thế hệ dành cho những người sinh năm 1946 tới 1964. Tính tới thời điểm này thì thế hệ Baby Boomers đã nghỉ hưu, có cuộc sống bình dị bên con cháu. Những người giỏi giang thì cũng đã trở thành người lãnh đạo xuất sắc, có cơ đồ riêng.
- Thế hệ X (Gen X): Đây là thế hệ những người sinh năm 1965 tới 1980. Thời điểm hiện tại họ cũng đã trải qua nhiều thăng trầm của cuộc đời. Đây là thế hệ sống giao thoa giữa lý tưởng sống cũ và mới lên tư tưởng có nhiều khác biệt. Phần lớn thế hệ gen X đã được đi học đầy đủ hơn, có công việc ổn định, tự chủ trong cuộc sống.
- Thế hệ Y (Gen Y): Thế hệ sinh vào những năm 1981 tới 1996. Đây là những người đã và đang dần tiếp cận với cuộc sống hiện đại của thế giới. Có suy nghĩ, quan điểm và lập trường riêng.
- Thế hệ Z (Gen Z): Đây là thế hệ đang phát triển, là niềm hy vọng lớn của các thế hệ đi trước, tương lai có thể phát triển và lãnh đạo cộng đồng ngày một tốt hơn.
- Thế hệ Alpha (Gen α): Đây là thế hệ cuối được ghi nhận, là con cái của thế hệ gen Z, gen Y. Được cho là những mầm non của thế hệ sau, là hi vọng đang được nuôi dưỡng vô cùng cẩn thận.
Kế cận trước thế hệ gen Z
Đứng trước thế hệ gen Z là Gen Y (Millennials) như đã nói ở trên gồm nhóm người được sinh từ năm 1981 đến 1996. Đây là thế hệ sống đúng vào thời công nghệ số phát triển, các nền tảng mạng xã hội bùng nổ như: Google, Facebook, LinkedIn, PayPal,… Họ được tiếp cận với các công nghệ hiện đại, sau đó chính là lao động chủ chốt vận hành các công nghệ đó, đưa nền văn minh của loài người đi lên một nấc thang mới.
Tiếp cận công nghệ rất nhanh
Theo nghiên cứu Gen Y làm việc vô cùng chăm chỉ, nhanh nhẹn luôn làm việc hướng về kết quả. Nhiều gen Y đã thực sự bứt phát được bản thân, rời khỏi những sai lầm và đưa được các ý tưởng sáng tạo vào thực tế.
Gen Alpha kế cận phía sau gen Z
Nằm ngay sau Gen Z là thế hệ Alpha. Những người này được sinh từ sau năm 2010 đến tầm 2025 và là những người hoàn toàn thuộc thế kỷ 21, thế kỷ mới với nền khoa học hiện đại. Công nghệ dường như là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của học. Việc học tập vui chơi của thế hệ gen Alpha cũng vô cùng đa dạng, giúp họ phát triển toàn diện, dự đoán họ sẽ có tính cách sôi động hơn, đưa ra được các quyết định có phần mạo hiểm hơn, giúp nhân loại phát triển vươn ra tầm vũ trụ.
Các đặc điểm cơ bản của người thuộc gen Z
Những người thuộc thế hệ gen Z lớn lên và phát triển trong thời kỳ kỹ thuật công nghệ số. Lúc này công nghệ thông tin cũng đã bùng nổ, thiết bị di động phát triển hơn. Họ được tiếp cận nhiều hơn với nền văn minh của nhân loại, trải nghiệm nhiều thứ mới. Có lẽ vì thế nên thế hệ gen Z có tính cách vô cùng khác biệt, mỗi cá nhân lại có những cách thể hiện bản thân riêng.
Mỗi người thường sẽ có cá tính riêng đặc biệt
Thêm vào đó, rất nhiều gen Z trưởng thành và bắt đầu tham gia trải nghiệm cuộc sống và công việc độc lập trong những năm gần đây còn có cái tôi cá nhân vô cùng cao. Họ cũng là những người có thể tự chủ về tài chính, điểm này khiến cho gen Z được đánh giá có thể tạo nên cuộc bùng nổ lớn, hạn chế đi theo lối mòn như những thế hệ đi trước.
Ngoài những ưu điểm thì các đặc điểm đặc trưng của gen Z cũng được nhiều chuyên gia đánh giá có phần bất lợi. Nhiều cá nhân với cái tôi quá cao sẵn sàng bỏ ngang việc đang làm, không thừa nhận cái sai,… Đây là một tồn đọng nguy hiểm vì nó có thể gây ra một làn sóng chống đối nơi công sở, hiệu ứng dây chuyền khiến cho năng suất lao động bị sụt giảm.
Sự khác biệt giữa hai thế hệ Gen Y và Gen Z
Chúng ta thấy rõ rằng thế hệ Gen Y và Gen Z có sự giao thoa lẫn nhau. Nhiều người còn nhầm lẫn giữa hai thế hệ này. Tuy nhiên thì không phải như vậy, giữa hai thế hệ vẫn có những khác biệt rõ rệt. Cùng tìm hiểu sự tương đồng và khác biệt giữa hai thế hệ này:
Điểm tương đồng
Đầu tiên chúng ta cần thấy rõ thế hệ gen Y và Gen Z ở khoảng cách rất rất, nhóm bạn trẻ chơi với nhau có thể thuộc cả hai thế hệ. Họ có một số quan điểm chung giống nhau như: thích độc lập, chủ động mang đến những đóng góp cho cộng đồng, tri thức là đỉnh cao họ muốn vươn tới,…
Song song với đó, hai thế hệ đều lớn lên trong sự ảnh hưởng mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, được trải nghiệm các phát minh công nghệ tân tiến, có tư duy học hỏi nên đều có tính cách cởi mở hơn, hướng ngoại. Từ đó có thể đón nhận được nhiều cơ hội phát triển hơn.
Điểm khác biệt
Điểm khác biệt giữa gen Y và gen Z ở đây chính là phần cá tính, suy nghĩ dám nghĩ dám làm. Nếu đặt lên bàn cân so sánh giữa hai thế hệ thì chúng ta có những khác biệt nhận thấy rõ ràng nhất gồm có:
Gen Z sẽ có:
- Suy nghĩ mơ mộng, ý tưởng mới mẻ hơn và có phần viển vông
- Tư duy kinh doanh và lãnh đạo được đánh giá cao hơn hẳn
- Ngôn từ linh hoạt, giao tiếp cởi mở
- Cộng đồng có tính cạnh tranh cao
- Định hướng phát triển bản thân trong cộng đồng luôn rõ ràng
- Dễ thấu hiểu và đồng cảm, tiếp nhận các thông tin, các vấn đề xã hội, tốt hơn
- Ít kỳ thị, xóa đi cách biệt văn hóa, xu hướng tính dục trở nên thoáng và khách quan
- Quan tâm hơn tới vẻ đẹp bên ngoài, sức khỏe tinh thần, cảm xúc và tâm sinh lý
Tuy có nhiều khác biệt nhưng gen Z cũng sẽ phát sinh nhiều trạng thái tiêu cực hơn những thế hệ trước do áp lực của xã hội. Nhiều cá nhân sẽ sinh ra lo âu, trầm cảm, được gia đình bao bọc quá mức không thích nghi được với cuộc sống,…
Đánh giá gen Z tổng quan từ thực tế
Một gen Z chính hiệu được nhiều người đánh giá sở hữu nhiều nét cá tính khác biệt. Cụ thể:
Tính mạnh bạo
Rất nhiều gen Z vô cùng mạnh bạo trong việc tự quyết định cuộc sống, công việc của bản thân. Thay vì đi làm thuê, chịu cam phận gắn bó với một doanh nghiệp thì nhiều bạn gen Z đã bắt đầu khởi nghiệp, tự làm chủ cuộc sống cá nhân của mình.
Cộng với đó, rất nhiều doanh nghiệp phải than trời đất khi nhân viên của công ty thuộc thế hệ gen Z nghỉ rất nhiều. Tổng thời gian các bạn gen Z gắn bó với công ty không được lâu.
Tính tham vọng
Gen Z được sinh ra và phát triển lên trong thời kỳ áp lực kinh tế toàn cầu tăng mạnh mẽ. Vì thế trong thâm tâm họ cũng được mặc định sẵn các tiêu chuẩn sống, giúp họ trở nên khác biệt hơn hẳn so với các thế hệ đi trước. Các bạn trẻ gen Z nhiều bạn cũng biết chủ động tiết kiệm, tích trữ vốn cần thiết để tìm hiểu các cơ hội việc làm tốt hơn cho bản thân, tham vọng tự mở được công ty riêng.
Tính tự cao
Tự tin thường sẽ đi đôi với tự cao, nhiều bạn vô tình khiến hai khái niệm này hòa vào một. Cái tôi quá cao trong môi trường cộng đồng cũng không tốt cho lắm, nhiều lúc nó là bảo vệ chính kiến của bản thân nhưng có đôi khi nó phản tác dụng khiến một số bộ phận trong cộng đồng xích mích với nhau.
Tính thực dụng
Xu hướng của giới trẻ bây giờ cũng dần đi theo tính thực dụng của vật chất. Có thể nói rằng ở xã hội hiện đại giá trị vật chất vô cùng quan trọng. Đó cũng là thước đo để đánh giá cuộc sống của một cá nhân hoặc gia đình đó có hạnh phúc, đầy đủ hay không. Vì thế các bạn gen Z cũng không thể thoát khỏi áp lực của đồng tiền.
Tính khôn ngoan
Nhờ tiếp cận với các công nghệ sớm nên gen Z vô cùng linh hoạt và khôn ngoan hơn trong nhiều tình huống. Họ cũng có tư duy nhất định, xử lý các tình huống hoàn hảo và gọn gàng hơn rất nhiều so với các thế hệ đi trước. Tốc độ xử lý vấn đề cũng nhanh hơn rất nhiều.
Nhờ vào kỹ năng công nghệ và mạng lưới mạng xã hội, họ cũng dễ dàng tìm kiếm được những thứ có lợi hơn cho bản thân, gia đình thay vì chỉ có một sự lựa chọn quen thuộc như các thế hệ trước.
Phong cách dễ nhận biết nhất của Gen Z tại chốn công sở
Gen Z tính tới thời điểm hiện tại có tới ⅓ đã bắt đầu đi làm, xuất hiện ở rất nhiều công việc khác nhau từ công sở tới sản xuất. Chúng ta sẽ đánh giá phong cách Gen Z tại nơi công sở gồm có:
Cạnh tranh trong cộng đồng cao
Những bạn gen Z hiện nay học vô cùng giỏi và năng động, họ cạnh tranh trong hầu hết các lĩnh vực với các thế hệ trước. Thậm chí nhiều bạn đã vượt xa những người ở thế hệ trước – những người có bề dày kinh nghiệm hơn. Việc cạnh tranh khốc liệu giúp cho họ có mức thu nhập cao, thúc đẩy quá trình thể hiện bản thân mình tốt hơn.
Sự cạnh tranh của gen Z trong cộng đồng vô cùng khốc liệt
Gen Z cũng có phong cách làm việc riêng, tự tạo ra thử thách cho bản thân, dám đương đầu với những người khác để bảo vệ quan điểm của mình. Sự thẳng thắn của các bạn gen Z đôi khi cũng mang lại sự tiêu cực cho những thế hệ khác đang cùng làm việc với họ.
Những môi trường làm việc trẻ, nơi khuyến khích tinh thần làm việc cạnh tranh lành mạnh thường là những nơi gen Z lui tới để hợp tác. Trong quá trình làm việc, thế hệ này cũng cho thấy sự “nhảy việc” không còn là đáng sợ. Họ sẵn sàng rời bỏ những môi trường làm việc có tính “độc hại” về mặt tinh thần, hay những nơi toxic không đặt chất lượng hiệu quả hay năng lực bản thân lên hàng đầu.
Đề cao việc hoạt động độc lập
Các thế hệ trước thường làm việc theo dây chuyền, mỗi người một bộ phận và thường phải dựa vào nhau nhiều. Gen Z hiện nay lại thích việc hoạt động độc lập. Đây là phong cách rất thường thấy ở những người trẻ tuổi. Việc hoạt động độc lập giúp họ có thể kiểm soát công việc của mình tốt hơn, không dựa dẫm vào ai. Tuy nhiên thì làm việc quá độc lập khiến nhiều cá nhân mắc tính tự cao, ít chịu lắng nghe hay chịu sự hợp tác chi phối của các cá nhân khác. Song không phải điều này có nghĩa Gen Z không thể cùng hợp tác với mọi người, đôi khi sự hợp tác của gen Z với mọi người còn hoàn mỹ hơn cả những người thuộc thế hệ khác.
Nhạy bén với công nghệ
Những người thuộc gen Z bạn có thể cảm nhận được là họ vô cùng nhạy bén với công nghệ. Thời kỳ mà gen Z sinh ra, phát triển và làm việc là thời kỳ phát triển khá hưng thịnh của công nghệ số rồi. Chính vì thế họ tiếp cận và vô cùng nhạy bén với các thông tin số. Bạn có thể không quá ngạc nhiên khi một cá nhân gen Z có thể sửa mọi thứ bị hỏng trong văn phòng, tìm tòi và khắc phục được chiếc máy in bị lỗi nhanh chóng dù trước đó họ chưa từng thử qua công việc này.
Ngoài ra, những người Gen Z cũng có tính học hỏi rất cao. Khi có hướng dẫn, họ có thể sử dụng nhanh nhạy các phần mềm nội bộ phức tạp, các phần mềm có tính đặc trưng riêng.
Đây là một phong cách vô cùng mới mẻ, nếu vận dụng tốt thì thế hệ gen Z có sức sáng tạo vô cùng cao, hiệu quả công việc sẽ tốt hơn bởi họ biết cách tìm hiểu thông tin, đưa ra các ý tưởng kinh doanh mới mẻ hơn rất nhiều so với các thế hệ cũ.
Generation Z cởi mở, hòa đồng, thân thiện với cộng đồng
Gen Z có tính học hỏi vô cùng cao, tiếp cận xã hội ở khoảng cách gần nên họ thường là những người hướng ngoại hòa đồng và cởi mở. Các ảnh hưởng của xã hội tới thế giới quan của họ vô cùng khách quan. Biết phân biệt đúng sai và ít bị phụ thuộc vào người khác. Điều này chúng ta cũng có thể thấy rõ khi mối quan hệ của gen Z với các thế hệ đi trước có nhiều quan điểm bất đồng, khiến cho các thế hệ không thể sống chung.
Cởi mở hòa đồng với bạn bè năm châu
Đây cũng là kết quả của sự phát triển mạnh mẽ mạng Internet, tạo điều kiện cho gen Z có nhiều cơ hội được tiếp xúc và giao lưu với những nền văn hóa khác. Sự cởi mở hòa đồng của gen Z cũng là xu hướng chung và sự tiến hóa của cộng đồng loài người trên trái đất.
Doanh nghiệp nên có cái nhìn về Gen Z ra sao?
Gen Z lứa đầu tiên đã có một số bạn bắt đầu đi làm, trở thành lực lượng lao động chính của nhiều công ty, doanh nghiệp. Vậy doanh nghiệp phải làm sao để sử dụng nguồn lực này hợp lý, tận dụng những điểm mạnh của gen Z để phát triển?
Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu cộng đồng gen Z nhiều hơn
Chủ động nghiên cứu áp dụng làm việc linh động
Nhiều công việc mới mẻ trong thời đại công nghệ số hiện nay không bị bó buộc lại một chỗ. Nghĩa là bạn có thể làm công việc này ở mọi nơi. Nhất là các công việc liên quan đến sự sáng tạo, cần một không gian mở để lên kế hoạch và ý tưởng. Việc cho phép nhân viên làm việc từ xa, chỉ cần đủ lượng công việc theo yêu cầu là điều vô cùng cần thiết.
Một số bạn gen Z với khả năng làm việc độc lập cho ra đời những ý tưởng siêu sáng tạo, giúp công ty bứt phá, tiếp cận được nguồn khách hàng tiềm năng vô cùng tốt, hạn chế việc đi theo lối mòn truyền thống.
Vì thế trong thời đại hội nhập mới, các doanh nghiệp cần cân nhắc tới mô hình làm việc kết hợp online – offline. Việc kết hợp và cân nhắc giúp doanh nghiệp giảm chi phí hoạt động, nhân viên thoải mái sáng tạo không bó buộc, theo tính chất hai bên cùng có lợi nhất.
Chấp nhận một số thay đổi trong quản lý, vận hành
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thế hệ gen Z vô cùng năng động và có chính kiến. Vì thế các doanh nghiệp kiểu truyền thống nên cố gắng phấn đấu và thay đổi các quy trình dập khuôn, quy trình máy móc không còn phù hợp với meta hiện tại. Nếu có thể thay đổi doanh nghiệp sẽ nhận được nhiều lợi ích hơn, nhân viên tại các tổ chức doanh nghiệp cũng có kế hoạch cống hiến lâu hơn tầm chừng 5 năm.
Thích ứng với các công nghệ mới
Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu và thích ứng với các công nghệ mới. Việc trang bị những thiết bị di động, máy tính thông minh và hiện đại là tiền đề để nhân viên gen Z có động lực phát triển, sáng tạo và đưa được các ý tưởng của mình vào hiện thực nhanh chóng nhất.
Công nghệ hiện đại cũng được đánh giá là “chìa khóa vàng” giúp doanh nghiệp nổi bật hơn so với các đối thủ cùng ngành, cùng thị trường.
Trao đổi, giao tiếp, lắng nghe thường xuyên hơn
Gen Z vô cùng năng động và hướng ngoại. Vì thế việc hợp tác với gen Z cũng cần được chú trọng hơn. Doanh nghiệp nên quan tâm trao đổi và lắng nghe ý kiến phản hồi từ gen Z trong quá trình làm việc. Hai bên hiểu nhau hơn sẽ đi đến việc đạt được lợi ích tối ưu cho đôi bên.
Gen Z là ai đã được chúng tôi giải thích cụ thể tại bài viết trên. Có thể thấy rằng gen Z là một thế hệ mới vô cùng năng động, đem đến làn gió mới đưa cộng đồng loài người tiến đến một thế giới văn minh, hiện đại hơn, khám phá được nhiều điều mới không chỉ trên trái đất mà có thể là ngoài ngân hà xa xôi.
