Cây thông, cây phi lao, trắc bách diệp hay tuyết tùng,… đều thuộc họ cây lá kim. Đặc điểm chung của cây lá kim là có những chiếc lá dài, nhỏ “như kim”. Không những thế, chúng còn mang rất nhiều đặc điểm dễ nhận biết khác. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về loài cây lá kim qua bài chia sẻ ngay sau đây nhé.
Nội dung chính
Đặc điểm cây lá kim
Cây lá kim có tên tiếng Anh là Coniferous Tree. Đây là loài thực vật bậc cao thuộc nhóm cây hạt trần. Cây lá kim là loại cây thân gỗ, hầu hết đều ở dạng cây đơn, một số ít ở dạng cây bụi hoặc bụi rậm.
Cây lá kim
Lá
Hầu hết các cây lá kim đều có lá hình kim, nhỏ, dài và nhọn. Chúng ta có thể dễ nhận thấy vì toàn bộ diện tích của lá kim nhỏ hơn so với các lá thường xanh. Việc lá có kết cấu nhỏ giúp nó có thể giảm trọng lượng lên trên bề mặt lá. Minh chứng rõ nhất, chính là khi lá nhỏ hình kim cho khả năng tích tụ tuyết thấp hơn.
Bề mặt của lá cây lá kim nhỏ, cho nên nó chứa ít nhựa cây và nước hơn. Điều này khiến chúng ít bị đóng băng khi trời lạnh. Lá thường hướng xuống dưới. Do đó mà nó ít tiếp xúc với bức xạ mặt trời hơn, hạn chế sự bốc hơi, mất nước.
Ngoài lá, hình dạng chung của các loài cây lá kim cũng cho khả năng thích nghi với tuyết rơi. Những cây lá kim có hình dạng kim tự tháp với các nhánh của nó nghiêng xuống tạo điều kiện thuận lợi cho việc tuyết rơi xuống mặt đất. Việc này giúp hạn chế tuyết đọng trên cây, tránh tình trạng tuyết quá nặng làm hỏng cây.
Loại lá nhỏ, ngắn
Lý do này cũng đã giải thích tại sao các cây lá kim sống ở vùng nóng có cấu trúc dáng cây thoáng và rộng hơn và các nhánh hướng lên trên. Vì không có tuyết rơi cho nên nó không cần phải rũ bỏ tuyết, đồng thời, dạng mở rộng nhất của nó cho phép giúp cây thu được nhiều ánh sáng hơn.
Lá của các loại cây lá kim thường khá sẫm màu, tối hơn những cây lá rộng. Nguyên nhân là vì khi chúng tiến hành quang hợp trong mùa hè sẽ thu được nhiều ánh sáng hơn.
Đặc biệt, những chiếc lá của cây lá kim có một loại nhựa để chống mất nước. Các tế bào bên ngoài chứa một loại chất chống đông giúp bảo vệ các mô của chúng chống lại nhiệt độ thấp.
Loại lá dài
Khí khổng là một số lỗ “thở” của lá, nằm trên lá hoặc cành non. Đây chính là nơi diễn ra quá trình trao đổi khí giữa thực vật và khí quyển. Khi thực vật mở khí khổng, để hấp thụ khí cacbonic và thải oxy, đồng thời cũng gây mất nước. Để tránh tình trạng này, khí khổng trong lá của cây lá kim thích nghi để hạn chế mất nước ở mức tối thiểu. Loài cây này có số lượng khí khổng ít hơn các cây khác. Hơn nữa, những khí khổng đều được bảo vệ bên trong một loại rãnh ở mặt dưới của lá. Rãnh này chứa đầy không khí và tạo thành một lớp làm giảm sự bay hơi.
Thân cây dạng tháp
“Hoa” – hạt
Cây lá kim là loài cây thuộc nhóm hạt trần. Cây không ra hoa, thay vào đó chúng mọc những nón để duy trì hạt giống của mình. Hầu hết những cây lá kim sẽ tạo ra nón đực và nón cái. Cả hai loại nón đều xuất hiện trên cùng một loại cây (cây lưỡng tính) hay xuất hiện riêng từng cây (cây đơn tính). Các nón đực không tồn tại lâu bằng nón cái.
Nón đực chứa các hạt phấn mịn được vận chuyển theo gió. Các nón đực sinh ra ở cuối cành non, thường vào mùa đông và trưởng thành trong những tháng mùa xuân. Các nón đực nhỏ hơn nón cái và thường dài từ 2 đến 12 mm.
Nón đực cây lá kim
Nón cái được tạo thành từ các vảy mềm xếp chồng lên nhau có màu sắc tươi sáng, tạo thành một loại hình nón chưa trưởng thành. Nón cái chứa các cơ quan sinh sản (noãn). Các noãn không được bao bọc trong một bầu nhụy.
Sự thụ phấn của loài này được thực hiện qua không khí (thụ phấn nhờ gió). Nên hầu hết hạt của các loài cây lá kim đều chứa các phần mở rộng hình cánh, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phấn hoa bay trong không khí dễ bay vào. Sau khi thụ phấn, chúng sẽ trở thành hạt giống.
Nón cái cây lá kim
Gỗ
Gỗ của cây lá kim thường chứa nhựa, một chất hóa học phức tạp, giúp chống lại ký sinh trùng và chữa lành vết thương sau khi bị thương. Cây lá kim được sử dụng thương mại để làm gỗ ép, cung cấp hầu hết gỗ cho xây dựng và bột giấy.
Lịch sử các loài cây lá kim
Hiện nay có khoảng 575 loài cây lá kim. Số lượng này thấp hơn rất nhiều so với khoảng 400.000 loài của cây hạt kín. Chúng xuất hiện trên Trái đất cách đây khoảng 300 triệu năm từ kỷ Cacbon, và được hình thành trong thời đại Mesozoi, từ 250 đến 65 triệu năm trước. Người ta tin rằng vào đầu kỷ Đệ tam, tức khoảng 65 triệu năm trước, đã có các loài lá kim tồn tại.
Cây lá kim có nhựa
Chúng cực kỳ quan trọng trong quá khứ, từng chiếm đóng các khu vực mà ngày nay bị thực vật hạt kín thống trị. Khả năng thích nghi kém cùng với sự gia tăng nhiệt độ của hành tinh khiến cây lá kim hiện chỉ phân bố ở những khu vực có nhiệt độ mát mẻ hơn. Tại đây hình thành nên những khu rừng lá kim vĩ đại ngày nay như Taiga – nơi mà hầu hết các loài thực vật có hoa vẫn chưa thể thích nghi.
Mặc dù số lượng loài cây lá kim rất thấp so với thực vật hạt kín, nhưng số lượng loài cây lá kim cao ở một số khu vực trên thế giới cũng như tầm quan trọng kinh tế của nó trong sản xuất gỗ và bột giấy đã khiến chúng trở thành một nhóm nổi tiếng.
Khu vực phân bố của cây lá kim
Rừng Taiga với cây lá kim là chủ yếu
Các loài cây lá kim chủ yếu nằm ở phần phía Bắc bán cầu, chính là khoảng giữa 50 độ vĩ bắc đến 70 độ vĩ bắc . Cụ thể là phía bắc của Châu Mỹ, Châu Âu và Châu Á. Trong khu vực này có cánh rừng lá kim Taiga ở Châu Âu và Châu Á. Đây là rừng lá kim nói riêng và là cánh rừng tự nhiên nói chung lớn nhất thế giới. Rừng Taiga bao phủ phần lớn phía Bắc của nước Nga và Bắc Mỹ. Nếu chỉ tính riêng phần diện tích rừng ở nước Nga, thì Taiga đã chiếm khoảng 12,000,000 km2. Mức diện tích này thậm chí còn lớn hơn diện tích của Trung Quốc và Ấn Độ cộng lại. Các loại cây lá kim thống trị hệ thực vật tại Taiga.
Tại Việt Nam, chúng ta có thể tìm thấy những cánh rừng lá kim tại những địa phương có khí hậu mát mẻ như ở Đà Lạt, Lào Cai, Ba Vì,…
Các loại cây lá kim phổ biến
Các loài cây lá kim có xu hướng được phân loại theo hình dáng lá kim của chúng. Một số loại có lá phẳng, vuông, dài hoặc ngắn, một số khác có thể sắc và nhọn, hoặc mềm và có vảy. Mặc dù có hơn 500 loài cây lá kim, nhưng phần lớn chúng đều thuộc một trong bốn loại sau: spruce, fir, pine và cedars.
- Các cây thuộc họ spruce (vân sam) có dạng lá kim rất cứng, một số rất sắc. Các lá kim cũng khá ngắn, dài khoảng 1.2cm.
- Ngược lại, lá kim của các cây thuộc họ pine (thông) khá khác nhau không đồng nhất, chúng thường xuất hiện theo từng chùm lá. Những chiếc kim này khá dài, một số loài như pine aoerosa, có lá có thể dài tới khoảng 20cm. Những cây kim này mềm hơn nhiều so với kim của vân sam.
- Họ cây fir (cây linh sam) có lá kim dài trung bình, khoảng một 2.5cm. Đây là lựa chọn hàng đầu của nhiều người khi chọn cây thông Noel.
- Cây cedar (tuyết tùng) đặc biệt ở chỗ lá kim của nó rất mềm, dẻo và phẳng. Chúng có xu hướng phát triển ở những nơi có khí hậu ẩm ướt và có khả năng trở nên khá mập và cao.
Trên đây là một số thông tin khái lược về cây lá kim. Đây là một loài cây rất đặc biệt, phù hợp nhất với những vùng khí hậu mát mẻ. Nếu như bạn có ý định trồng cây lá kim thì hãy quan tâm đến khí hậu tại khu vực sinh sống của mình trước nhé. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ phần nào giúp các bạn hiểu hơn về loài cây này.
